NOV’82 Architecten heeft voor de ideeënprijsvraag van Woonstad Rotterdam waarbij aanpassingen aan de balkongevel van de Prinses Margrietflat werden gevraagd het volgende ontwerp gemaakt. Woonstad Rotterdam heeft hierbij de ambitie om de aantrekkelijkheid van de Prinses Margrietflat voor ouderen te versterken door het maken van een aantrekkelijk, gedifferentieerd woonmilieu waar senioren met verschillende achtergronden, leefstijlen en inkomens zich thuis kunnen voelen.
De verbouwing moet een architectonische meerwaarde opleveren die bijdraagt aan de duurzaamheid van het gebied en reageert op de stedenbouwkundige context met omliggende flats waarvan de Bernini- en Madernaflat in de toekomst waarschijnlijk ook worden verbouwd.
Achtergrond
De Margrietflat is gebouwd naar de denkbeelden van de jaren ’70. Flats staan in identieke configuraties naast elkaar. Bebouwing en openbare ruimte zijn in samenhang met elkaar ontworpen. Karakteristiek is de helderheid van de hoofdvorm van de bebouwing. Gevels vormen een eenheid door een sterk ritmische herhaling van raampartijen en balkons. Zo ontstaat een grote plasticiteit in de gevel: een weefselstructuur van horizontale en verticale stroken, wat ons betreft een kwaliteit. De grote herhaling en de eentonige ritmiek zorgen echter voor een saaie uitstraling, waarbinnen elke woning gelijk is. De weefselstructuur is monotoon, zonder ruimte voor uitzonderingen.
Concept
De prijsvraagopgave stelt dat er meer diversiteit in het gebied moet komen. Intern wordt dit bewerkstelligd door veranderingen in de woningplattegronden. Extern is een meer eigentijdse weefselstructuur over de gevel gelegd die een ruggengraat vormt voor de vormgeving van de nieuwe buitenruimtes. Dit zorgt voor een interessanter en gevarieerder gevelbeeld.
Het nieuwe weefsel heeft een andere ritmiek. De oude ritmiek zou horizontaal als volgt uitgeschreven kunnen worden: a-b-a-b-a-b-etc. Vertikaal zien we steeds een herhaling: X-X-X-X-etc. Het nieuwe weefsel dat wij over de gevel willen leggen is dynamischer. Horizontaal zijn er twee verschillende ritmes te herkennen, enerzijds de bestaande a-b-a-b-a-b-etc., anderzijds een nieuw ritme: a-c-a-c-c-c-c-c-a-c-a. Vertikaal herhaalt zich dit ritme om de verdieping: X-Y-X-Y-etc. Om de verdieping verschuift het ritme, waardoor een dynamisch beeld ontstaat. Ondanks de dynamiek heeft het nieuwe weefsel een sterke coherentie. Daardoor wordt de samenhang van de gevel niet aangetast en blijft het gebouw een eenheid.
Balkon / Serre
In het weefsel onderscheiden we drie verschillende geveldelen: a, b en c. De delen “a” vormen verticale stroken, “c” zijn horizontale stroken, “b” vormt tussengebieden. De verticale stroken zijn altijd gepositioneerd voor de woonkamers. Zo heeft elk appartement een balkon bij de woonkamer. De delen “c” zorgen bij enkele appartementen voor een dubbel balkon: een grotere diversiteit aan appartementtypen. “b” ligt altijd aan de gevel van een slaapkamer, hier komt geen nieuwe buitenruimte. In het ontwerp kunnen balkons en serres afgewisseld worden. Bij de delen “a” kan gekozen worden tussen balkon of serre, bij de delen “c” zijn alleen balkons mogelijk. Individuele flexibiliteit tast het totaalbeeld niet aan.
De serres kunnen ingezet worden als duurzaam middel: de ruimte tussen de dubbele gevel vormt een extra buffer tussen binnen en buiten. De buffer zorgt voor een betere isolatie en daardoor lagere energiekosten.
Landschap / Stedenbouw
Bij het herontwerpen van een flat als de Margrietflat is het belangrijk dat de samenhang tussen bebouwing en openbare ruimte niet wordt aangetast. Beter is het als deze samenhang zelfs versterkt wordt. De weefselstructuur die gebruikt is voor de vormgeving van de gevel wordt voortgezet in het ontwerp van de openbare ruimte en het groen rondom de flat. Op die manier wordt de relatie tussen bebouwing en omliggende ruimte sterker. De volgende stap is snel gemaakt: indien de weefselstructuur op meerdere flats toegepast wordt kan deze een relatie bewerkstelligen tussen de verschillende bouwwerken door ze letterlijk met elkaar te verweven. De openbare ruimte zorgt zo niet alleen voor een ontmoeting tussen de gebouwen, het is ook een plek die bewoners uitnodigt tot ontmoeting.